Mijn passie voor creativiteit en zelfontdekkend leren (of simpelweg spelen) is iets wat ik altijd heb gekoesterd. Als kind vond ik in deze vrije expressie de ruimte om te ontdekken en te groeien en vond ik hierin mijn rust in een onveilig voelende omgeving. Mijn visie op dit gebied werd later sterk gevormd door mijn opleiding in creatieve therapie. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik vier jaar geleden de webshop Boef en Aap heb opgericht, waar ik materialen verkoop die creatief en avontuurlijk spelen bevorderen, en waar ik via mijn blog inspiratie deel.

Met dit blogartikel wil ik graag de schijnwerpers richten op waarom ik geloof dat het stimuleren van creativiteit met eenvoudig en uitdagend materiaal, zonder strikte thema's en met begeleiding zonder oordeel, waardevol is voor ouders en iedereen die met kinderen werkt. Voor mij draait het hierbij niet om het eindresultaat, maar om het proces zelf. En dat is iets waar we in mogen leren, om kinderen het proces te gunnen.

Wat is zelfontdekkend leren?

Zelfontdekkend leren is een manier van onderwijzen waarbij kinderen de vrijheid krijgen om hun eigen interesses te verkennen, vragen te stellen en zelf op onderzoek uit te gaan. In plaats van dat volwassenen hen vertellen wat ze moeten leren, worden kinderen aangemoedigd om zelfstandig te zijn en te leren door te experimenteren, problemen op te lossen en te ontdekken. Het proces hierbij is belangrijker dan het resultaat.

wat zijn geschikte materialen voor zelfontdekkend leren?

1. Open-ended knutselmaterialen: Denk aan materialen zoals klei, verf,  papier, stof en zelfs alledaagse items zoals wc-rollen, kurken en eierdozen. Deze materialen laten kinderen hun creativiteit de vrije loop zonder strikte instructies. Ook verschillende soorten tape en plakband zijn geweldige toevoegingen.

2. Bouwsets: Bouwblokken, magnetische tegels en andere constructiesets geven kinderen de mogelijkheid om hun eigen structuren en ontwerpen te creëren, waardoor ruimte ontstaat voor creativiteit en probleemoplossend denken.

3. Natuurlijke elementen: De natuur biedt eindeloze kansen voor zelfontdekkend leren. Kinderen kunnen buiten spelen, planten bestuderen, zand, stenen verzamelen, met modder spelen en nog veel meer.

4. Wetenschappelijke experimenten: Simpele experimenten met huishoudelijke artikelen, zoals het mengen van ingrediënten of het observeren van veranderingen, stimuleren de nieuwsgierigheid en helpen kinderen meer te leren over wetenschap.

5. Boeken en informatieve bronnen: Toegang tot boeken, online bronnen en educatieve apps stelt kinderen in staat om hun eigen vragen te verkennen en antwoorden te vinden.

Het belangrijkste is dat deze materialen geen (strenge) instructies bevatten en kinderen de vrijheid geven om te ontdekken, te creëren en te leren op hun eigen manier. Dus niet voordoen hoe iets moet, maar zelf laten ontdekken en onderzoeken! Het mooie hieraan is, is dat het hun nieuwsgierigheid, creativiteit en probleemoplossend vermogen bevordert.

Wat levert zelfontdekkend leren op?

Zelfontdekkend leren heeft een hele lijst aan voordelen, ik licht ze hieronder uit: 

1. Stimuleert individualiteit en autonomie: Zelfontdekkend leren stelt kinderen in staat hun eigen interesses en sterke punten te ontdekken en te ontwikkelen. Dit is van onschatbare waarde, vooral voor kinderen met verschillende behoeften, omdat ze vaak unieke talenten en denkstijlen hebben die dan tot uiting komen en speciale aandacht verdienen.

2. Leren op hun eigen tempo: Elk kind leert in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier. Zelfontdekkend leren biedt de flexibiliteit die nodig is zodat kinderen met uiteenlopende behoeften kunnen leren en verkennen op een manier die bij hun tempo past, zonder de druk van rigide structuren. Er ontstaat hierdoor ook geen onderscheidsgevoel.

3. Focus en concentratie: Voor kinderen die moeite hebben met concentratie, zoals kinderen met ADHD, kan zelfontdekkend leren helpen bij het ontwikkelen van concentratie en aandacht. Het stellen van hun eigen doelen en het najagen van hun eigen interesses kan hen helpen om beter te focussen en langer betrokken te blijven bij activiteiten.

4. Omgaan met gevoeligheid voor prikkels: Zelfontdekkend leren is ook bijzonder geschikt voor kinderen met gevoeligheid voor sensorische prikkels. Het helpt hen om materialen en omgevingen te kiezen die bij hun comfortniveau passen, waardoor ze zich beter kunnen aanpassen aan hun individuele behoeften.

5. Stimuleert creatieve probleemoplossing: Zelfontdekkend leren moedigt kinderen aan om zelfstandig problemen op te lossen en alternatieve benaderingen te vinden. Dit is wat zo waardevol is voor onder andere hoogbegaafde kinderen, die vaak complexe en uitdagende problemen willen aanpakken op hun eigen unieke manier.

6. Bevordert emotioneel welzijn: Voor temperamentvolle kinderen kan zelfontdekkend leren helpen bij het beheersen van emoties en het vergroten van zelfvertrouwen. Het gevoel van controle over hun leerproces kan bijdragen aan een positiever zelfbeeld en emotioneel welzijn.

7. Opbouw van interdisciplinaire vaardigheden: Een mond vol dit woord, maar zelfontdekkend leren stimuleert interdisciplinaire vaardigheden waaronder kritisch denken, creativiteit, probleemoplossend vermogen en zelfreflectie. Hierdoor ontwikkelen kinderen niet alleen kennis in één vakgebied, maar leren ze ook breder denken en complexere problemen aanpakken.

Het belang van zelfontdekkend leren voor kinderen met extra uitdagingen

Ik geloof sterk dat zelfontdekkend leren gunstig is voor alle kinderen, maar het heeft een bijzondere impact op kinderen die extra uitdagingen ondervinden en soms moeilijk gedrag vertonen. Deze aanpak stelt hen in staat om hun eigen pad te verkennen, ideeën te verzinnen en problemen op te lossen, ongeacht hun temperament of eventuele diagnoses. Het stimuleert niet alleen creativiteit, maar ook concentratie en zelfstandigheid, wat voor alle kinderen van onschatbare waarde is, ongeacht hun achtergrond.

In mijn jarenlange (werk)ervaring met vele verschillende kinderen heb ik de kracht van zelfontdekkend leren gezien in hun ontwikkeling. In het bijzonder heb ik gezien hoe waardevol dit is voor temperamentvolle kinderen, met of zonder labels zoals hoogbegaafdheid, ADHD, hooggevoeligheid en autisme. Ze bloeien op wanneer ze de kans krijgen om hun eigen creatieve pad te verkennen en hun eigen keuzes te maken. En dat brengt meer concentratie en motivatie, en versterkt hun zelfbeeld en zelfvertrouwen.

Het boek "Begrijpen met je handen"

Onlangs kwam ik in aanraking met het boek "Begrijpen met je handen" van Annet Weterings en Sabine Plamper. Dit boek raakte me diep omdat het precies beschrijft hoe ik zou willen dat ouders, leerkrachten, pedagogisch medewerkers en andere professionals creativiteit benaderen. Op een manier die relevant is voor alle kinderen, ongeacht hun temperament of diagnoses. In hun boek delen ze waardevolle tips, verhalen en inzichten die illustreren hoe kinderen zich ontwikkelen tot creatieve, zelfstandige individuen wanneer ze de vrijheid krijgen om te creëren zonder volwassen begeleiding. Het benadrukt de waarde van concentratie en zelfontdekkend leren als de bouwstenen van creatieve groei. Als je geïnteresseerd bent in het stimuleren van kinderen op deze manier, kan ik dit boek ten zeerste aanbevelen.

Conclusie

Creativiteit is een universele taal die kinderen met diverse behoeften kan samenbrengen en versterken. Zelfontdekkend leren in creativiteit is de sleutel tot de ontwikkeling van alle kinderen. Het moedigt hen aan om te groeien als onafhankelijke denkers en makers, en om hun eigen unieke krachten volledig te omarmen.

Ik wil je aanmoedigen om thuis of op je werk met kinderen aan de slag te gaan en jezelf open en oordeelloos op te stellen naar je kinderen. Stel jezelf eens de vraag hoe open je de kinderen laat ontdekken, of dat je stiekem veel aan het voorkauwen bent? Ontdek hoe deze benadering van creativiteit het potentieel van kinderen kan openen. Als je gedachten, vragen, verhalen, ontdekkingen of ervaringen hebt over zelfontdekkend leren in creativiteit, deel ze dan hier op Instagram in de reacties, zodat we samen in contact kunnen komen.

Laten we samenwerken aan een wereld waarin creativiteit een brug slaat tussen diversiteit en groei, en waar alle kinderen de vrijheid krijgen om te creëren, ontdekken en gedijen als zelfstandige, creatieve individuen.

Op zoek naar materialen? Kijk eens in de webshop 😉

💛 Miranda

Auteur Miranda Duijndam - Braun creatief inspirator achter Boef en Aap met als missie om ieder kind te laten avonturieren. Miranda deed een opleiding Creatieve therapie was social pedagogisch medewerker en leidinggevende in de kinderopvang. Ze is moeder van drie stoere jongens en eigenaar van de creatieve en avontuurlijke webshop Boef en Aap. Daarnaast begeleid ze ouders naar verbinding met zichzelf en het gezin zodat ze weer rust kunnen ervaren.

Vind je het ook leuk om anderen te inspireren? Hou jij ook zo van creatief en avontuurlijk spelen? Zou je graag ouders van "eigenwijze en avontuurlijke" kinderen willen inspireren om meer naar buiten te gaan, een creatieve omgeving aan te bieden en spel als belangrijk element in de dag willen brengen? Klik hier